بررسی مالکیت قصاص و دیه از منظر فقه امامیه و اهل سنت

قصاص در شریعت اسلامی به‌عنوان مجازات قتل عمد و دیه به‌عنوان مجازات قتل خطا، تشریع شده‌ است. در این مقاله، «مالکیت بدوی حق قصاص و دیه»، با استفاده از روش تحقیق تحلیلی – توصیفی و با رویکرد تطبیقی بررسی شده است. سؤال اصلی تحقیق این است که «از منظر فقه امامیه و اهل سنت، مالکیت بدوی حق قصاص و دیه، متعلق به مجنی علیه است یا ورثه». در این موضوع، حداقل سه قول وجود دارد. مشهور فقهای امامیه و جمهوری فقهای اهل سنت، بر این باورند که مالک بدوی قصاص و دیه مجنی علیه است، ولی این مالکیت لحظه‌ای و آنی است و سپس به‌صورت قهری به ورثه منتقل می‌شود. برخی از مذاهب اهل سنت و فقهای معاصر امامیه، قائل به مالکیت بدوی حق قصاص و دیه برای ورثه هستند. درحالی‌که گروه دیگر بین حق قصاص و دیه، تفصیل قائل شده و بر این باورند که قصاص حق ورثه و دیه حق مجنی علیه است. بر اساس یافته‌های این تحقیق، نظریه مالکیت بدوی ورثه ضمن اینکه از قوت و استحکام بیشتری برخوردار است، با مقتضیات زمان نیز مطابقت بیشتری دارد.